Slikproblemen of pijn bij het slikken (dysfagie/odynofagie – hierna nader uitgelegd).

Van de mensen die moeite hebben met slikken, of die pijn hebben bij het slikken of klachten hebben van zuurbranden, heeft de helft bij onderzoek een vernauwing van de slokdarm in het bovenste deel, die ervoor zorgt, dat het doorgeslikte voedsel niet goed naar beneden kan zakken. Soms wordt zuur eten niet goed verdragen en soms zijn er klachten bij slikken en doorslikken.

Slikklachten komen vaker voor en kunnen verschillende oorzaken hebben. Ze kunnen vanzelf weer over gaan en behandeling is lang niet altijd nodig. Maar als de problemen aanhouden, is het raadzaam om dit te laten onderzoeken door een maag-, darm- leverarts, omdat er een iets verhoogde kans op slokdarmkanker bestaat.

Heb je reeds de diagnose lichen planus en je krijgt slikproblemen, vertel dan de arts dat je lichen planus hebt. Zoek je nog naar een diagnose, heb je huidproblemen èn slikproblemen, vertel de arts dan ook van die huidproblemen. Dit kan helpen bij het stellen van de diagnose LP van de slokdarm.

 LP in de slokdarm wordt vaak pas lang na het optreden van de eerste symptomen vastgesteld, vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Voor het stellen van de diagnose wordt een zgn. endoscopie van de slokdarm gedaan. Een endoscoop is een flexibele slang met een kleine camera. Via de mond brengt de arts de endoscoop in. Hiermee bekijkt de arts de wand van de slokdarm en maag. Als de arts een afwijkend slijmvliespatroon  ziet, kan hij tijdens dit onderzoek biopten afnemen . Daarbij neemt de arts een stukje van het slijmvlies weg voor nader onderzoek. Bij deze behandeling kan op verzoek van de patiënt een ‘roesje’ gegeven worden, zodat het onderzoek als minder belastend wordt ervaren.

De diagnose LP van de slokdarm is niet altijd eenvoudig te stellen  en kan makkelijk worden gemist. Wat kan wijzen op LP in de slokdarm is:

1. Dat er geen zichtbare afwijkingen zijn, terwijl er wel sprake is van klachten (dit komt voor bij een deel van de patiënten).
2. Vernauwing (stenose) of stricturen – als de vernauwing het gevolg is van littekenweefsel dat ontstaan is na een ontsteking wordt dit ook wel een strictuur genoemd. Zo’n ontsteking kan veroorzaakt worden door terugvloed van zure maaginhoud naar de slokdarm of door medicijnen.
3. Aantasting van het slijmvlies, spontaan, tijdens de endoscopie of na biopsie. Eventueel met scheuren en loslaten van het slijmvlies.
4. Verdikking en/of ringvormige vernauwing. Dit kan sterk lijken op eosinofiele oesofagitis, een chronische ontsteking van de slokdarm, die zeer waarschijnlijk wordt veroorzaakt door een allergische reactie. Veel mensen met eosinofiele oesofagitis hebben ook last van hooikoorts, eczeem, een voedselallergie of astma.

Oesofageale LP zit meestal in de bovenste helft van de slokdarm, maar kan in de gehele slokdarm aanwezig zijn.

Bij slikklachten horen twee medische termen - Dysfagie en Odynofagie:

1. Dysfagie betekent letterlijk ‘moeilijk eten’ en is het medische woord voor slikproblemen.
2. Odynofagie is de medische term voor pijnlijk slikken.

Deze termen worden vaak met elkaar verward. Niet iedereen met slikproblemen ervaart ook slikpijn. Bij LP in de keel of slokdarm kun je dus beide ervaren.

Je hebt het gevoel dat je eten blijft steken in de keel of in de borstholte. Normaal gesproken gaat slikken vanzelf, je hoeft er niet bij na te denken, maar er zijn mensen, die elke dag grote problemen met slikken en de gevolgen daarvan hebben. Hierbij worden “hoge” en “lage” slikklachten onderscheiden.
Hoge slikklachten hebben te maken met problemen bij doorslikken vanuit mond naar slokdarm.
Lage slikklachten hebben te maken met de passage van voedsel door de slokdarm. Denk aan:

• Problemen met het afhappen van een lepel of het nemen van een slok
• Moeite met kauwen van voedsel
• Gemakkelijk verslikken in dranken
• ‘Hamsteren’ in één van de wangen
• Hoesten tijdens het eten
• Kokhalzen
• Een brok in je keel (het globusgevoel)
• Verlies van speeksel (speekselvloed)
• Een slechte adem
• Eten of drinken komt weer omhoog en/of door je neus naar buiten na slikken
• Angst om te stikken
• Het eten kan langer duren/knoeien tijdens het eten
• Minder zin om te eten of afkeer van eten
• Je stem kan na het eten anders klinken

Odynofagie duidt op pijn die je ervaart tijdens een onderdeel van het slikproces. Deze slikpijn kun je voelen in de borst en/of de slokdarm met soms uitstraling naar de keel en ontstaat bij problemen met de slokdarm, o.a. ten gevolge van:

• Irritatie van het keelgebied door allergie – bijv. voor chemicaliën, rook, pollen.
• Bijwerkingen van een medische behandeling – bijv. radiotherapie voor de behandeling van kanker en bijwerkingen van bepaalde medicijnen zoals aspirine, ibuprofen, tetracycline, steroïden, ijzer, vitamine C en kaliumchloride.
• Een schimmelinfectie in de mond. Onbehandeld kan zo’n infectie zich naar de slokdarm verspreiden, wat pijn bij het slikken veroorzaakt. Ook een verkoudheid, oor- en/of keelontsteking kunnen slikpijn veroorzaken.
• Een slokdarmvernauwing
• Hierbij sluit de onderste sluitspier in de slokdarm niet goed, waardoor maagzuur terug in de slokdarm vloeit. Naast symptomen van brandend maagzuur en pijn op de borst hebben de meeste mensen slikpijn.
• Zeldzaam kan ook slokdarm kanker voorkomen bij LP van de slokdarm.

Al deze klachten kunnen het eten en drinken erg vervelend maken. Je wilt misschien zelfs liever niet meer (samen met anderen) eten of drinken.

De pijn en de slikproblemen kunnen er ook voor zorgen, dat je gewicht verliest, maar ook dat je onvoldoende voeding en vocht binnen krijgt, wat uiteindelijk kan leiden tot uitdroging, ondervoeding en bloedarmoede. Daarnaast ben je meer vatbaar voor infecties.

Ook kan longontsteking ontstaan, als je het eten niet goed kunt doorslikken en je jezelf daardoor verslikt met als gevolg, dat er voedsel in de longen terecht kan komen.

Behandeling van LP in de slokdarm wordt alleen aanbevolen, als de klachten bij slikken of pijn dit noodzakelijk maken of als de ernst van de endoscopische slokdarm afwijkingen dit noodzakelijk maakt. Er is weinig literatuur over de behandeling van oesofageale LP en goed opgezette studies ontbreken. Dit betekent dat behandeladviezen gebaseerd zijn op ervaringen in expert centra. Tijdige behandeling kan mogelijk slokdarmvernauwing voorkomen.

Het is algemeen gebruikelijk om te starten met lokale op corticosteroïden gebaseerde therapie, bijvoorbeeld met budesonide (in de vorm van een orale oplossing of een zuigtablet) of fluticasonpropionaat (spray doorslikken). Waarbij Budesonide vaak de voorkeur geniet vanwege de minste systemische bijwerkingen en omdat budesonide geregistreerd is voor lokale toepassing in het spijsverteringskanaal.

Als iemand niet of onvoldoende op lokale therapie reageert of als er al een vernauwing aanwezig is, worden soms intralesionale corticosteroïden (door middel van injectie ingebracht) in combinatie met dilatatie overwogen.

Dilatatie is het oprekken van een vernauwing in het maagdarmkanaal. Dit wordt uitgevoerd door een MDL-arts met behulp van een endoscoop. Dat is een flexibele slang met een doorsnede van ruim een halve centimeter, met aan het uiteinde een heel kleine camera. Het beeld van de camera wordt op een monitor weergegeven. Het oprekken gebeurt met een dilatatieballon of kunststof sonde (een Savary bougies).
Soms wordt voor deze behandeling ook gebruikgemaakt van röntgenstraling. Dat noemen we doorlichting. Eerst bepaalt de scopiearts de plaats en de ernst van de vernauwing.
De techniek die gebruikt gaat worden is afhankelijk van de vernauwing die je hebt.

Ook kan behandeling met een systemisch corticosteroïd - eventueel in combinatie met een steroïdsparend immunosuppressivum - overwogen worden. Ervaringen met andere afweerremmende middelen zijn beperkt.

In grote lijnen geldt bij LP in de slokdarm hetzelfde als bij orale LP – wat bij OLP de mond irriteert, zal ook in de slokdarm over ’t algemeen niet prettig voelen:

• Vermijd droog, ruw, pittig en zeer heet of koud voedsel
• Eet kleine maaltijden, langzaam eten en voedsel goed kauwen helpen daarbij
• Soms is het nodig om gepureerde of vloeibare voeding te nemen, tot behandeling kan plaatsvinden. 
  IDDSIdex Dé Nederlandse database voor diktes van voeding en dranken kan hierbij behulpzaam zijn om - zonodig samen met een dietiste - te bekijken hoe en wat je veilig kunt eten/drinken afhankelijk van de doorgang in jouw slokdarm.
• Vochtige lucht inademen (luchtbevochtiger) kan verlichting brengen
• Blijf voldoende drinken om een droge keel èn uitdroging te voorkomen, en om zwelling en pijn te verlichten
• Mogelijk kunnen maagzuurremmers LP in de slokdarm tegengaan of symptomen verlichten. Bespreek dit met je arts.